Een Airbus A319 van Air Serbia draait op 8 oktober 2024 richting de Middellandse Zee: inbound, naar huis, richting mijn geliefde Belgrado. Rookpluimen boven Beiroet stijgen op, zwart, want oorlog bereikte ook deze stad. Vervoert het toestel Servische staatsburgers die geëvacueerd worden of zitten er ook gewone reizigers in? Het mij niet uit: hoopvol is het zolang de luchtvaart - edele vogel aan gespannen trans - volkeren in vrede en vriendschap blijft verbinden. Trots op de luchtvaart. De kleine Airbus met de Servische driekleur en de dubbele adelaar verlaat wat ooit bekend stond als het Parijs van het oosten, voordat extremistische krachten het zouden verscheuren. De inzittenden zullen straks thuiskomen in de ‘witte stad’: in de vrolijke Boheemse wijk Skadarlija (met de vele terrasjes, muziek en heerlijk eten), in het Vraćar van de 70s en 80s, waar de koepel van de Kerk van de Heilige Sava als een nieuw Byzantium opdoemt of in Novi Beograd waar flats en groen elkaar afwisselen aan het water van de Donau…waar vele anderen in meerdere landen en steden hun thuis zijn kwijt geraakt of niet (meer) naar huis kunnen… De A319 landt straks in de stad van de Heilige Sava: ooit verbrandde de bezetter de beenderen van de Heilige in Vraćar, waarna de as zich - naar Servisch zeggen - over de gehele stad, wereld en kosmos verspreidde. Op die plek werd de Sava gebouwd, ter ere van de heilige die onderwijs, kinderen, geneeskunde en spiritualiteit zegent en beschermt. Bij de draai glinstert nog even de zon in de staart van het toestel, de zee die de Zuilen van Herakles met de Hellespont en de Levant verbindt kleurt diep blauw, mijn hart warm en melancholiek als ik dit beeld zie en deze woorden schrijf.
Ik kies geen kant. Geen enkele en die van niemand. Er is namelijk geen kant om te kiezen: Enkel is er slecht leiderschap en enkel zijn er van beide kanten intens slechte daden; En ik sta recht tegenover hen allemaal en al hun wetteloosheid. Bovendien…als ik kies dan verlies ik mijn menselijkheid: Want dan streep ik de wreedheid en slechtheid van de andere partij weg. Dat kan en wil ik niet. Er valt in dit zinloze conflict namelijk niets te kiezen…behalve vrede: Vrede en liefde zijn geen mensenrechten maar een gebod, het is de vervulling van de Wet. Ik ben een ‘Ρωμαιός, een Griek, een Oost-Romein, een Byzantijn: Mijn wereld is gebasseerd op multipolariteit en niet op dominantie - Gods wil geschiede Maar ik behoud mijn menselijkheid. Niemand die mij kan verleiden tot iets anders. Iets anders weiger ik. Mijn hart is namelijk met het Palestijnse volk dat recht heeft te bestaan en dat vraagt om dat wat voor de hand ligt: een thuisland. Mijn hart is met het volk van Israël dat recht heeft te bestaan en - evenals het Palestijnse volk - rouwt om diens baby's, jonge kinderen; mijn hart rouwt om onschuldige (burger)doden waar dan ook binnen een uit de hand gelopen conflict dat elke vorm van menselijkheid heeft verloren. Slechts tranen kent. Ik sta pal tegenover de regering van Israël die gedurende al zoveel jaren lang niet in staat blijkt een rechtvaardige en blijvend vreedzame oplossing in Palestina te vinden. Het is het moedwillig falen van een regering die de Gazastrook tot een onmenselijke gevangenishel vormde, waarin twee miljoen mensen door staatsterreur werden opgesloten. Evenzeer sta ik pal tegenover fundamentalistisch-religieuze groepen die baby's doden, vrouwen verkrachten, burgers vermoorden, die jongvolwassenen (die qua leeftijd in een van mijn klassen hadden kunnen zitten) doodden die op een muziekfestival waren, die alles wat Joods is als een doodsvijand beschouwen en iedereen willen vernietigen die een ander geloof voorstaat, ieder die in een andere God of welke overtuiging dan ook heeft, die geen enkele oplossing voor de Palestijnse kwestie willen en oplossingen moedwillig saboteren. Deze onmensen zijn zelf vijanden van het Palestijnse volk en hebben dat volk moedwillig - vorig jaar op 7 oktober – verraden door dit volk een oorlog in te slepen die geen winnaar kent maar enkel verliezers. Ik sta pal tegenover een Israël dat vanuit een barbaars verwoestende doctrine van oog-om-oog-tand-om-tand Gaza met de grond gelijk maakt en tegelijkertijd de vernietiging en dood van duizenden onschuldige mensen negeert, waar nota bene de Joden zelf zozeer hebben geleden in hun geschiedenis. Er bestaat geen enkele verontschuldiging voor al deze acties van overheden en terroristen die in mijn ogen zowel goddeloosheid als gewetenloosheid belichamen. Verwar (staats)terroristen niet met burgers. Verlies je eigen menselijkheid niet in een hardvochtig oordeel door je te laten verleiden een kant te kiezen in een tijd van zoveel blinde woede en haat… Ik behoor niet tot de machtigen van deze wereld die mensen voor hun eigen belangen laten vechten. Ik ben met de vrede, met alle steden, akkers en bomen ginds, met de mens, met de kinderen die leven met angst in hun ogen en pijn in hun ziel, die hun ouders en spulletjes kwijt zijn, terwijl ze nog maar zo weinig seizoenen in hun leven gezien hebben… Laat de as van Sava door de kosmos gaan en mensen (waar dan ook) thuis brengen. Moge God zowel wijsheid en licht als hoop, geloof en liefde geven aan alle mensen die in het geboorteland van Christus leven: ongeacht geloof, afkomst, taal of cultuur. Alle afschuwelijke beelden ziende zeg ik ‘Christus overwinnaar’, zoals dat ook ooit door de straten van Constantinopel klonk. Met Servië in mijn hart bid ik tot de Heilige Sava voor alle onschuldige mensen ginds: slachtoffers van al het geweld en aanverwante oorlogsmisdaden van beide kanten, denkend aan de woorden van de Griekse historiograaf Herodotos dat ‘niemand toch zo dwaas is oorlog te verkiezen boven vrede: in vredestijd begraven kinderen immers hun ouders, in oorlogstijd ouders hun kinderen. Van alle ellende van de mens is dit het bitterste: zoveel te weten en nergens controle over te hebben’. ____________ bron illustratie: Air Serbia a.d. Beograd, novinite i elevate oktobar 2024
